کفش چرمی مثل یک اثر هنری است اگر از آن درست مراقبت کنی سال ها براق و شیک باقی می ماند و همچنین سلامت پا با کفش چرم تضمین می شود. اما اگر بی‌ت وجه رهایش کنی زود چهره‌اش را از دست میدهد. در این مقاله یاد می گیری چطور با چند ترفند ساده ولی اصولی درخشندگی کفش چرمی را مثل روز اولش برگردانی.
چرا کفش چرمی به مرور زمان کدر می شود؟
کفش چرمی برخلاف تصور بسیاری از افراد یک ماده زنده و تنفس پذیر است. چرم طبیعی از پوست حیوان ساخته می شود و همچنان ویژگی های ارگانیک خود را حفظ می‌کند. به همین دلیل با گذر زمان و در تماس با عوامل محیطی، واکنش نشان میدهد و تغییر ظاهر میدهد. کدر شدن چرم نتیجه مستقیم ترکیبی از فرسایش تدریجی، آلودگی، از دست رفتن رطوبت و اکسید شدن سطح آن است. وقتی سطح چرم خشک می شود و چربی طبیعی‌اش را از دست میدهد درخشش اولیه اش نیز از بین می رود و به تدریج ظاهری مات پیدا می‌کند.
تأثیر گرد و غبار و آلودگی هوا
در طول روز ذرات ریز گرد و غبار و آلودگی موجود در هوا روی سطح کفش می نشینند. این ذرات کوچک اگر به‌موقع پاک نشوند در بافت منافذ چرم نفوذ کرده و باعث تیرگی سطح می شوند. آلودگی علاوه بر کدر کردن ظاهر، به مرور باعث سخت شدن بافت چرم و کاهش انعطاف پذیری آن نیز می‌شود. در شهرهای بزرگ که آلودگی هوا زیاد است این روند به مراتب سریع‌تر اتفاق می‌افتد.
نقش نور خورشید و اشعه فرابنفش
نور خورشید یکی از دشمنان اصلی چرم است. تابش مداوم اشعه فرابنفش (UV) نه تنها رنگ طبیعی چرم را محو می کند بلکه باعث اکسید شدن روغن های درونی آن می شود. این فرایند اکسیداسیون، چرم را خشک تر کرده و باعث ترک های ریز و ظریف روی سطح می شود. اگر کفش چرمی برای مدت طولانی در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرد درخشش خود را از دست داده و ظاهری بی جان پیدا می‌کند.
تاثیر رطوبت و شرایط آب و هوایی
رطوبت زیاد یا بارش مکرر باران یکی دیگر از عوامل مهم در کدر شدن چرم است. زمانی که کفش در معرض رطوبت قرار می گیرد، آب وارد بافت آن شده و بعد از خشک شدن باعث از بین رفتن روغن های طبیعی چرم می شود. این موضوع باعث می شود سطح کفش زبر، خشک و کدر به نظر برسد. از طرف دیگر خشک شدن سریع با حرارت مستقیم نیز آسیب مضاعف ایجاد می کند چون باعث می شود رطوبت مفید داخلی چرم نیز تبخیر شود.
تاثیر استفاده نادرست از واکس و مواد شیمیایی
بسیاری از افراد فکر می کنند هرچه واکس بیشتری بزنند کفش شان براق تر می شود اما در واقعیت استفاده از واکس های نامناسب یا بیش از حد اثر معکوس دارد. ترکیبات شیمیایی سنگین در واکس های ارزان قیمت می تواند منافذ چرم را مسدود کرده و مانع تنفس طبیعی آن شود. این اتفاق باعث تجمع لایه های مرده روی سطح می شود که نه تنها مانع درخشش بلکه موجب تیرگی چرم در طول زمان خواهد شد.
نقش سایش و تماس مداوم در از بین رفتن درخشش
کفش چرمی هنگام راه رفتن مداوما در تماس با سطوح مختلف است. این تماس های پی درپی به مرور باعث سایش سطح چرم و از بین رفتن لایه براق محافظ آن می شود. مخصوصا در قسمت های جلویی کفش که بیشترین اصطکاک را دارند براقیت طبیعی زودتر از بین می رود. در نتیجه کفش ظاهری ناصاف و مات پیدا می کند که بازتاب نور در آن کاهش یافته است.
تاثیر گذر زمان و عدم مراقبت منظم
در نهایت گذر زمان بدون مراقبت مستمر، باعث می شود چرم خاصیت طبیعی خود را از دست بدهد. چرم برای حفظ درخشش نیاز به تمیز کردن، تغذیه و آبرسانی دارد. اگر این مراحل به صورت منظم انجام نشود سطح کفش به مرور خشک شده، رنگش تغییر می کند و حالت براق اولیه‌اش را از دست میدهد. به عبارت دیگر چرم اگر مراقبت نشود مثل پوست انسان پیر می شود و درخشندگی خود را از دست میدهد.
مراحل برق انداختن کفش چرم
مرحله اول: تمیز کردن اصولی قبل از براق کردن
قبل از اینکه سراغ واکس یا روغن بروی باید سطح کفش را کاملا تمیز کنی. چون هر ذره گردوغبار مانع درخشش واقعی چرم می شود.
۱. استفاده از پارچه نرم یا برس مخصوص
کفش را با برس موی طبیعی یا پارچه میکروفایبر به آرامی تمیز کن. اگر گل یا خاک روی آن مانده ابتدا با برس خشک جدا کن.
۲. ترکیب خانگی تمیز کننده ملایم
برای لکه های سخت می توانی از محلول آب گرم و چند قطره مایع دستشویی استفاده کنی. پارچه را کمی نمناک کن، سطح کفش را پاک کن و بلافاصله خشک کن تا رطوبت جذب چرم نشود.
مرحله دوم: تغذیه و نرم کردن چرم
برای اینکه کفش چرمی همیشه براق و تازه بماند باید هرچند وقت یک بار چربی طبیعی از دست رفته آن را جبران کرد. چرم هم مثل پوست انسان به تغذیه و رطوبت نیاز دارد. وقتی خشک شود ترک می خورد و برقش از بین می رود.
انتخاب مواد مناسب برای تغذیه چرم
بهترین راه برای بازگرداندن نرمی و درخشش استفاده از روغن ها و کرم های مخصوص چرم است. روغن مینک و موم زنبور از محبوب ترین گزینه ها هستند چون هم بافت چرم را نرم می کنند و هم لایه‌ای محافظ ایجاد می کنند. اگر این محصولات در دسترس نیست چند قطره روغن بادام یا نارگیل هم می تواند گزینه‌ای طبیعی و موثر باشد.
روش صحیح استفاده
قبل از هر چیز کفش را تمیز و خشک کن. سپس مقدار کمی از روغن یا کرم را با پارچه نرم روی سطح بمال و چند دقیقه صبر کن تا جذب شود. در پایان با دستمال تمیز به آرامی کفش را پولیش بده تا درخشش طبیعی ظاهر شود. این کار را هر دو یا سه هفته یک بار تکرار کن تا چرم همیشه انعطاف پذیر و براق بماند.
مرحله سوم: واکس زدن حرفه‌ای راز براقیت آینه‌ای
واکس زدن یکی از مهم‌ترین مراحل در مراقبت از کفش چرمی است و اگر درست انجام شود می تواند ظاهر کفش را چندین برابر زیباتر کند. بسیاری از افراد تصور می کنند واکس فقط برای رنگ دادن به کفش است درحالی‌که هدف اصلی آن ایجاد یک لایه محافظ افزایش ماندگاری چرم و در نهایت بازگرداندن درخشش طبیعی است. واکس زدن اصولی در واقع نوعی هنر است که هم به ظرافت و هم به دقت نیاز دارد.
همچنین بخوانید: روش های از بین بردن خط و خش چرم
انتخاب واکس مناسب برای نوع کفش
پیش از هر چیز باید بدانیم که همه واکس ها یکسان نیستند. هر نوع واکس برای کاربرد خاصی طراحی شده است. اگر کفش چرمی رسمی داری بهترین گزینه واکس کرمی است. این نوع واکس بافت نرمی دارد رنگ کفش را احیا می کند و به عمق چرم نفوذ می کند تا رطوبت و انعطاف پذیری را برگرداند. نتیجه آن ظاهری براق اما طبیعی است که برای محیط های کاری یا رسمی کاملا مناسب است.
در مقابل اگر کفش روزمره یا چرمی ضخیم تر داری واکس مومی انتخاب بهتری است. واکس مومی بیشتر روی سطح چرم کار می کند و یک لایه براق و مقاوم در برابر رطوبت و خاک ایجاد می‌کند. در واقع این نوع واکس نقش محافظ دارد و باعث می شود براقیت کفش در استفاده های مکرر هم حفظ شود.
روش صحیح واکس زدن
برای واکس زدن حرفه‌ای زمان و صبر اهمیت زیادی دارد. اول از همه باید مطمئن شوی که کفش کاملا تمیز و خشک است چون هر ذره گرد و خاک می تواند مانع جذب یکنواخت واکس شود. مقدار کمی واکس را با یک پارچه نرم یا برس مخصوص بردار و با حرکات دایره ای روی سطح کفش پخش کن. این حرکات باعث می شود واکس بهتر در بافت چرم نفوذ کند و سطحی یک دست ایجاد شود.
پس از پوشش کامل کفش چند دقیقه صبر کن تا واکس درون بافت چرم جذب شود. این مرحله کلیدی است چون اگر زودتر پولیش کنی، واکس فرصت تثبیت پیدا نمی کند. بعد از چند دقیقه با یک دستمال خشک و نرم، سطح کفش را به‌آرامی پولیش کن تا درخشش ظاهر شود. هرچه حرکات دستت سبک تر و سریع تر باشد سطح کفش براق‌تر می شود.
تکنیک براقیت آینه ای (Mirror Shine)
اگر می خواهی کفشت برق خاصی داشته باشد که مثل آینه نور را بازتاب دهد، باید سراغ تکنیک براقیت آینه‌ای بروی. این روش در کفش های رسمی مشکی جلوه‌ای خاص ایجاد می کند و معمولا در استایل های کلاسیک و مجلسی استفاده می شود. برای اجرای این تکنیک مقدار خیلی کمی واکس مومی روی پارچه بزن و چند قطره آب سرد به آن اضافه کن. سپس با انگشت یا پارچه نخی تمیز، واکس را با حرکات بسیار سبک و چرخشی روی سطح کفش پخش کن. در این مرحله نباید فشار بدهی هدف این است که لایه های نازک واکس روی هم قرار گیرند تا سطحی صیقلی و براق شکل بگیرد.
پس از چند دقیقه پولیش آرام متوجه می شوی که سطح کفش مانند شیشه شروع به درخشیدن می‌کند. این درخشش ماندگار است و علاوه بر زیبایی، لایه‌ای محافظ روی چرم ایجاد می‌کند که از آن در برابر رطوبت و خط‌وخش محافظت می‌کند.
نکته پایانی: صبر، کلید درخشش واقعی
براق کردن کفش با واکس عجله بردار نیست. اگر این کار را با حوصله و توجه انجام دهی حتی کفش های قدیمی هم می توانند مثل روز اول بدرخشند. واکس زدن اصولی ترکیبی از دقت، صبر و شناخت چرم است. هر بار که این مراحل را با دقت انجام میدهی نه‌تنها ظاهر کفشت زیباتر می شود، بلکه عمر آن را هم چند برابر افزایش میدهی.
مرحله چهارم: روش های خانگی برای براق کردن سریع
همیشه لازم نیست برای برق انداختن کفش چرمی سراغ محصولات گران قیمت بروی در خانه مواد ساده‌ای وجود دارند که اگر درست استفاده شوند می توانند به‌طور موقت درخشش و نرمی کفش را بازگردانند. این روش ها به ویژه زمانی مفیدند که به واکس یا روغن مخصوص دسترسی نداری یا وقت کافی برای مراحل طولانی پولیش نداری. البته باید توجه داشت که این روش ها بیشتر برای ترمیم موقت هستند و جایگزین مراقبت حرفه‌ای چرم در طولانی مدت نمی شوند.
براق کردن کفش با پوست موز
یکی از ساده ترین و در عین حال موثرترین ترفندهای خانگی استفاده از پوست موز است. لایه داخلی پوست موز حاوی روغن های طبیعی و پتاسیم است موادی که ساختارشان شباهت زیادی به روغن های مورد استفاده در واکس های چرمی دارد. وقتی سطح کفش را با قسمت داخلی پوست موز ماساژ میدهی این روغن ها روی چرم پخش شده و باعث نرم شدن و درخشندگی آن می شوند.
استفاده از سرکه سفید برای پاکسازی و درخشش
سرکه سفید یکی دیگر از موادی است که می تواند کمک بزرگی برای درخشش مجدد کفش چرمی باشد. این ماده خاصیت اسیدی ملایمی دارد که به از بین بردن لکه های نم، چربی یا گردوغبار قدیمی کمک می‌کند. برای استفاده کافی است یک قسمت سرکه را با دو قسمت آب ترکیب کنی و پارچه‌ای تمیز را به این محلول آغشته کرده و به‌آرامی روی کفش بکشی.
براق کردن با وازلین یا کرم دست
وازلین از پرکاربرد ترین مواد خانگی برای نرم و براق کردن چرم است. ساختار چرب آن باعث می شود سطح کفش فوری برق بیفتد و از خشکی محافظت شود. مقدار بسیار کمی از وازلین را روی پارچه نرم بزن و با حرکات دایره‌ای روی سطح کفش پخش کن. سپس با پارچه‌ی تمیز دیگری سطح را برق بینداز تا چرم صاف و درخشان شود.
مرحله پنجم: نگهداری صحیح برای ماندگاری براقیت کفش چرم
براق کردن کفش، فقط نیمی از مسیر است نیمه دیگر حفظ همان درخشش برای مدت طولانی است. اگر کفش چرمی را به درستی نگهداری نکنی تمام زحمتی که برای تمیز کردن و پولیشش کشیده‌ای در مدت کوتاهی از بین می رود. نگهداری اصولی، راز ماندگاری درخشش و نرمی چرم است و باعث می شود ظاهر کفش همیشه مرتب سالم و حرفه‌ای باقی بماند.
اهمیت دما و رطوبت در نگهداری کفش چرمی
چرم به دما و رطوبت بسیار حساس است. گرمای زیاد باعث خشک شدن و ترک خوردگی سطح می شود و رطوبت بالا هم می تواند موجب کپک زدگی و تغییر رنگ گردد. بهترین شرایط نگهداری، محیطی خنک، خشک و دور از نور مستقیم خورشید است. اگر کفشت خیس شد هرگز آن را جلوی بخاری، سشوار یا آفتاب مستقیم خشک نکن. این کار باعث از بین رفتن روغن های طبیعی چرم می شود و سطح آن را سفت و بی روح می‌کند. بهتر است کفش را در دمای اتاق بگذاری تا به تدریج خشک شود.
استفاده از قالب کفش برای حفظ فرم و رطوبت
فرم ظاهری کفش چرمی به اندازه براقیت آن اهمیت دارد. وقتی کفش بدون قالب در گوشه ای رها شود به مرور شکل خود را از دست میدهد و قسمت جلو یا پاشنه آن خم می شود. برای جلوگیری از این اتفاق استفاده از قالب کفش (Shoe Tree) بهترین راه است. قالب ها معمولا از چوب طبیعی ساخته می شوند و علاوه بر حفظ فرم، رطوبت باقی‌مانده درون کفش را جذب می‌کنند. چوب سدر بهترین نوع قالب است چون خاصیت ضدقارچ و ضدبو دارد و باعث می شود کفش همیشه خشک و خوش بو بماند.
تمیزکاری منظم برای حفظ درخشش
تمیز کردن کفش فقط برای مواقع خاص نیست. حتی اگر ظاهر کفش چرمی تمیز به نظر برسد باز هم ذرات گرد و غبار و آلودگی روی سطح آن می نشیند و به مرور باعث تیرگی می شود. بهتر است هر دو هفته یکبار با یک پارچه نرم و خشک سطح کفش را پاک کنی تا جلای طبیعی آن حفظ شود. در صورت نیاز می توان مقدار کمی اسپری مخصوص چرم یا واکس بی رنگ روی کفش زد تا هم نرمی و هم درخشش آن ماندگارتر شود.
نحوه‌ی نگهداری در کمد یا جعبه
اگر کفش چرمی را برای مدتی نمی پوشی بهتر است آن را داخل جعبه مخصوص یا کیسه پارچه‌ای نگهداری کنی. این کار مانع تماس مستقیم با گرد و خاک و رطوبت هوا می شود. البته هیچ وقت از کیسه های پلاستیکی استفاده نکن چون باعث حبس رطوبت می شوند و احتمال کپک زدگی را بالا می برند. برای محافظت بیشتر می توان درون هر جفت کفش یک بسته کوچک سیلیکاژل قرار داد تا رطوبت محیط را جذب کند.
اهمیت تهویه و استراحت دادن به کفش
کفش چرمی نباید هر روز بدون وقفه پوشیده شود. چرم پس از هر بار استفاده نیاز دارد «نفس بکشد» تا رطوبتی که از عرق پا گرفته تبخیر شود. اگر هر روز از یک جفت کفش استفاده کنی این رطوبت در بافت چرم باقی می ماند و باعث بوی ناخوشایند یا تغییر فرم می شود. توصیه می شود حداقل یک روز به کفش استراحت بدهی تا کاملا خشک و آماده استفاده بعدی شود.
اشتباهات رایج در براق کردن کفش چرمی
حتی حرفه ای ها هم گاهی دچار اشتباه می شوند. این ها را همیشه به خاطر بسپار:
- استفاده زیاد از واکس (باعث خفگی چرم می شود)
- پولیش کردن با پارچه زبر
- استفاده از اسپری های براق‌کننده ارزان و شیمیایی
- بی توجهی به رنگ واکس نسبت به رنگ کفش
نتیجه گیری: درخشش چرم نشانه دقت توست
کفش چرمی اگر درست تمیز و تغذیه شود می تواند سال ها مثل روز اول بدرخشد. راز اصلی در جزئیات است از تمیز کردن تا واکس زدن، هر مرحله اهمیت دارد. با اجرای همین مراحل ساده هم ظاهر کفش حرفه‌ای تر می شود و هم دوامش چند برابر.
